Chào bạn, có bao giờ bạn tự hỏi, chỉ cần đứng gần người bị cúm “xíu xiu” thôi liệu có bị lây bệnh không? Hay là phải “tám” chuyện cả tiếng đồng hồ với người đang hắt hơi sổ mũi mới lo bị “dính” cúm? Mình tin chắc rằng đây là thắc mắc của rất nhiều người, đặc biệt là trong những thời điểm dịch cúm “hoành hành” như hiện nay. Câu hỏi “Tiếp xúc với người bị cúm bao lâu thì lây?” thực sự rất quan trọng để chúng ta biết cách phòng tránh và bảo vệ bản thân mình. Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp cặn kẽ câu hỏi này, đồng thời chia sẻ những thông tin hữu ích về thời gian lây nhiễm của bệnh cúm và những biện pháp phòng tránh hiệu quả nhất. Cùng theo dõi nhé!
Bệnh cúm là gì và tại sao chúng ta dễ bị lây cúm đến vậy?
Để hiểu rõ hơn về việc “tiếp xúc bao lâu thì lây cúm”, trước tiên chúng ta cần “bỏ túi” một vài kiến thức cơ bản về bệnh cúm đã nhé. “Biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng” mà, đúng không?
Bệnh cúm, hay còn gọi là cúm mùa, là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra. Virus cúm có rất nhiều chủng khác nhau, nhưng phổ biến nhất là virus cúm A, cúm B và cúm C. Chắc hẳn bạn đã từng nghe đến những cái tên này rồi đúng không?
Tại sao chúng ta lại dễ bị lây cúm đến vậy?
- Khả năng lây lan “siêu tốc”: Virus cúm có khả năng lây lan cực kỳ nhanh chóng và dễ dàng qua đường hô hấp. Chỉ cần một vài hành động đơn giản như ho, hắt hơi, nói chuyện của người bệnh cũng có thể phát tán virus ra môi trường xung quanh.
- Thời gian ủ bệnh ngắn: Thời gian ủ bệnh của cúm khá ngắn, thường chỉ từ 1-3 ngày. Điều này có nghĩa là bạn có thể bị lây bệnh từ người khác mà không hề hay biết, và khi triệu chứng xuất hiện thì bệnh đã có thể lây lan cho những người xung quanh rồi.
- Virus biến đổi liên tục: Virus cúm, đặc biệt là virus cúm A, có khả năng biến đổi gen rất nhanh. Điều này khiến cho hệ miễn dịch của chúng ta khó nhận diện và tiêu diệt virus, đồng thời làm cho vắc xin cúm cũng cần phải được cập nhật hàng năm để có thể phòng ngừa được các chủng virus mới.
- Chưa có miễn dịch cộng đồng bền vững: Mặc dù đã có vắc xin phòng cúm, nhưng hiệu quả bảo vệ của vắc xin không phải là tuyệt đối và chỉ kéo dài trong một thời gian nhất định. Hơn nữa, tỷ lệ tiêm chủng vắc xin cúm ở Việt Nam vẫn còn chưa cao, dẫn đến việc chưa tạo được miễn dịch cộng đồng đủ mạnh để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh.
Chính vì những lý do trên, bệnh cúm trở thành một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt là vào mùa đông xuân và các thời điểm giao mùa.
Vậy tiếp xúc với người bị cúm bao lâu thì có nguy cơ lây nhiễm?
Đây chính là câu hỏi mà chúng ta đang “sốt ruột” muốn tìm câu trả lời nhất đúng không? Mình hiểu mà, vì ai cũng muốn biết mức độ nguy cơ lây nhiễm để có thể chủ động phòng tránh.
Thực tế là, không có một “mốc thời gian” cụ thể nào để xác định chính xác việc tiếp xúc bao lâu thì sẽ bị lây cúm. Khả năng lây nhiễm còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau, chứ không chỉ đơn thuần là thời gian tiếp xúc.
Tuy nhiên, có một điều chắc chắn là: Ngay cả khi bạn chỉ tiếp xúc với người bệnh trong một thời gian rất ngắn (vài phút), bạn vẫn có nguy cơ bị lây nhiễm cúm.
Tại sao lại như vậy?
- Virus phát tán ngay lập tức: Khi người bệnh ho, hắt hơi, virus cúm sẽ được phát tán ra môi trường xung quanh ngay lập tức dưới dạng các giọt bắn nhỏ li ti. Nếu bạn đứng đủ gần (trong vòng khoảng 2 mét) và hít phải những giọt bắn này, virus có thể xâm nhập vào đường hô hấp của bạn và gây bệnh.
- “Vũ khí” lây lan lợi hại – Giọt bắn: Các giọt bắn này có kích thước rất nhỏ, mắt thường không nhìn thấy được, và có thể lơ lửng trong không khí một thời gian ngắn. Chính vì vậy, ngay cả khi bạn chỉ đi ngang qua một người vừa hắt hơi, bạn vẫn có thể hít phải virus và bị lây bệnh.
- Tiếp xúc gần càng lâu, nguy cơ càng cao: Mặc dù thời gian tiếp xúc ngắn cũng có nguy cơ lây nhiễm, nhưng thời gian tiếp xúc càng lâu, khoảng cách càng gần, và môi trường càng kín thì nguy cơ lây nhiễm càng cao. Ví dụ, nếu bạn sống chung nhà, làm việc chung văn phòng, hoặc ngồi cạnh người bệnh trên xe buýt, máy bay trong thời gian dài, nguy cơ lây nhiễm sẽ cao hơn nhiều so với việc bạn chỉ thoáng gặp người bệnh trên đường.
Ví dụ thực tế:
Mình có một người bạn, hôm trước chỉ đi ăn trưa với một đồng nghiệp đang bị cúm. Trong bữa ăn, hai người ngồi đối diện nhau, nói chuyện khá nhiều. Vậy mà chỉ sau đó 2 ngày, bạn mình đã bắt đầu có triệu chứng cúm và “gục ngã” luôn. Đấy, bạn thấy đấy, tiếp xúc ngắn thôi cũng đủ “dính” cúm rồi!
Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng lây nhiễm cúm
Như mình đã nói, việc “tiếp xúc bao lâu thì lây cúm” không có một câu trả lời chính xác cho tất cả mọi trường hợp. Khả năng lây nhiễm còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
1. Lượng virus mà người bệnh phát tán ra
- Giai đoạn bệnh: Người bệnh có khả năng lây nhiễm cao nhất trong 1-2 ngày đầu khi có triệu chứng và trong vòng 5-7 ngày kể từ khi khởi phát bệnh. Trong giai đoạn này, lượng virus trong dịch tiết đường hô hấp của người bệnh là cao nhất, và họ cũng thường xuyên ho, hắt hơi nhiều hơn.
- Mức độ triệu chứng: Người bệnh có triệu chứng càng nặng (ho nhiều, hắt hơi nhiều, sổ mũi nhiều…) thì khả năng phát tán virus ra môi trường càng lớn, và nguy cơ lây nhiễm cho người khác cũng càng cao.
2. Khoảng cách và thời gian tiếp xúc
- Khoảng cách: Khoảng cách càng gần, nguy cơ lây nhiễm càng cao. Virus cúm chủ yếu lây lan qua giọt bắn, và các giọt bắn này thường chỉ “bay” được trong khoảng cách 1-2 mét. Nếu bạn đứng quá xa người bệnh (trên 2 mét), nguy cơ hít phải giọt bắn sẽ giảm đi đáng kể.
- Thời gian: Thời gian tiếp xúc càng lâu, nguy cơ lây nhiễm càng cao. Tiếp xúc trong thời gian dài sẽ làm tăng khả năng bạn hít phải đủ lượng virus để gây bệnh.
3. Môi trường tiếp xúc
- Không gian kín: Nguy cơ lây nhiễm trong không gian kín, bí khí (như phòng làm việc, lớp học, xe buýt, máy bay…) cao hơn nhiều so với không gian thoáng đãng, ngoài trời. Trong không gian kín, virus dễ tích tụ và lơ lửng trong không khí, làm tăng khả năng lây nhiễm.
- Thông gió kém: Môi trường thông gió kém cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Không khí không được lưu thông sẽ khiến virus tích tụ lại và dễ dàng lây lan hơn.
4. Sức đề kháng của người tiếp xúc
- Hệ miễn dịch khỏe mạnh: Người có hệ miễn dịch khỏe mạnh thường có khả năng chống lại virus tốt hơn, và nguy cơ mắc bệnh hoặc diễn tiến bệnh nặng cũng thấp hơn.
- Người có bệnh nền: Trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh mãn tính (tim mạch, phổi mãn tính, tiểu đường, suy giảm miễn dịch…) có hệ miễn dịch yếu hơn, dễ bị nhiễm cúm và có nguy cơ gặp biến chứng cao hơn.
- Tiêm phòng vắc xin: Người đã tiêm phòng vắc xin cúm có khả năng phòng bệnh cao hơn so với người chưa tiêm. Vắc xin giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại virus cúm, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc giảm nhẹ triệu chứng nếu bị nhiễm bệnh.
Thời gian ủ bệnh và thời gian lây nhiễm của bệnh cúm
Để hiểu rõ hơn về nguy cơ lây nhiễm, chúng ta cũng cần nắm được thông tin về thời gian ủ bệnh và thời gian lây nhiễm của bệnh cúm:
- Thời gian ủ bệnh: Thời gian từ khi virus xâm nhập vào cơ thể đến khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên được gọi là thời gian ủ bệnh. Đối với bệnh cúm, thời gian ủ bệnh thường từ 1 đến 3 ngày, có thể ngắn hơn hoặc dài hơn một chút tùy thuộc vào từng người.
- Thời gian lây nhiễm: Người bệnh có khả năng lây nhiễm cho người khác từ khoảng 1 ngày trước khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên cho đến khoảng 5-7 ngày sau khi khởi phát bệnh. Điều đáng chú ý là người bệnh có thể lây nhiễm cho người khác ngay cả khi chưa có triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ. Đây chính là lý do khiến bệnh cúm dễ dàng lây lan trong cộng đồng.
Ví dụ:
Bạn tiếp xúc với một người bị cúm vào ngày thứ Hai. Người đó có thể đã bắt đầu lây bệnh từ ngày Chủ Nhật (1 ngày trước khi xuất hiện triệu chứng). Bạn có thể bị ủ bệnh trong khoảng 1-3 ngày, và đến khoảng thứ Tư hoặc thứ Năm bạn mới bắt đầu có triệu chứng. Trong khoảng thời gian từ Chủ Nhật đến thứ Tư, cả người bệnh và bạn (nếu đã bị lây nhiễm) đều có thể lây bệnh cho những người khác mà không hề hay biết.
Làm thế nào để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cúm khi tiếp xúc với người bệnh?
Mặc dù không thể tránh khỏi hoàn toàn việc tiếp xúc với người bệnh trong cuộc sống hàng ngày, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể chủ động thực hiện các biện pháp để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cúm cho bản thân và những người xung quanh. Đây là những “bí kíp” phòng ngừa mà mình muốn chia sẻ với bạn:
1. Hạn chế tiếp xúc gần với người bệnh
- Giữ khoảng cách: Nếu có thể, hãy giữ khoảng cách ít nhất 1-2 mét với người đang có triệu chứng cúm (ho, hắt hơi, sổ mũi…).
- Tránh tiếp xúc trực tiếp: Hạn chế bắt tay, ôm hôn, dùng chung đồ dùng cá nhân (khăn mặt, cốc uống nước, bát đũa…) với người bệnh.
- Hạn chế đến thăm người bệnh: Nếu không thực sự cần thiết, hãy hạn chế đến thăm người bệnh, đặc biệt là khi bạn đang có sức khỏe yếu hoặc có người thân là trẻ nhỏ, người lớn tuổi, người có bệnh nền. Thay vào đó, bạn có thể hỏi thăm, động viên người bệnh qua điện thoại, tin nhắn.
2. Thực hiện các biện pháp phòng hộ cá nhân
- Đeo khẩu trang: Đeo khẩu trang y tế đúng cách khi tiếp xúc với người bệnh, khi đến nơi đông người, khi đến các cơ sở y tế. Khẩu trang giúp ngăn chặn các giọt bắn chứa virus xâm nhập vào đường hô hấp.
- Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch dưới vòi nước chảy trong ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người bệnh, sau khi chạm vào các bề mặt công cộng, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh. Nếu không có xà phòng và nước sạch, bạn có thể dùng dung dịch rửa tay khô chứa cồn.
- Vệ sinh mũi họng: Súc miệng bằng nước muối ấm 2-3 lần mỗi ngày, rửa mũi bằng nước muối sinh lý (nếu cần) để làm sạch đường hô hấp và loại bỏ virus, vi khuẩn.
3. Tăng cường sức đề kháng cho bản thân
- Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng: Bổ sung đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin và khoáng chất, để tăng cường hệ miễn dịch. Tăng cường ăn rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm giàu protein.
- Uống đủ nước: Uống đủ nước mỗi ngày để duy trì độ ẩm cho niêm mạc đường hô hấp và giúp cơ thể khỏe mạnh hơn.
- Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi và tái tạo năng lượng, tăng cường sức đề kháng.
- Tập thể dục thường xuyên: Vận động thể chất giúp tăng cường tuần hoàn máu, nâng cao sức đề kháng và giúp cơ thể khỏe mạnh hơn.
- Tiêm phòng vắc xin cúm: Tiêm vắc xin cúm mùa hàng năm là biện pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả nhất.
4. Vệ sinh môi trường sống và làm việc
- Thông thoáng không khí: Mở cửa sổ để thông thoáng không khí trong nhà, phòng làm việc, lớp học… Không khí lưu thông giúp giảm концентрация virus trong không khí và giảm nguy cơ lây nhiễm.
- Khử khuẩn bề mặt: Thường xuyên lau dọn, khử khuẩn các bề mặt thường xuyên tiếp xúc (tay nắm cửa, bàn ghế, đồ chơi, điện thoại, máy tính…) bằng các chất tẩy rửa thông thường.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Mặc dù cúm mùa thường tự khỏi sau vài ngày, nhưng bạn cần lưu ý một số dấu hiệu cảnh báo và đến gặp bác sĩ ngay khi có các triệu chứng sau:
- Khó thở, thở nhanh, tức ngực: Cảm giác khó thở, hụt hơi, thở khò khè hoặc đau tức ngực.
- Sốt cao trên 39 độ C: Sốt cao kéo dài không hạ hoặc sốt cao kèm theo rét run.
- Đau đầu dữ dội, chóng mặt, lú lẫn: Đau đầu không giảm khi dùng thuốc giảm đau thông thường, kèm theo chóng mặt, mất phương hướng, lú lẫn.
- Ho nhiều, ho ra đờm đặc màu vàng hoặc xanh: Ho liên tục, ho nhiều về đêm, ho ra đờm có màu sắc lạ.
- Đau tai, chảy mủ tai: Có thể là dấu hiệu của viêm tai giữa, một biến chứng của cúm.
- Triệu chứng kéo dài hơn 7 ngày không cải thiện: Nếu các triệu chứng cúm không giảm sau 1 tuần hoặc thậm chí còn nặng hơn, bạn cần đi khám để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
Đặc biệt, với trẻ nhỏ, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền, cần đặc biệt chú ý và đến gặp bác sĩ sớm khi có bất kỳ triệu chứng cúm nào để được theo dõi và xử trí kịp thời bạn nhé.
Lời kết: Chủ động phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe
Vậy là chúng ta đã cùng nhau “giải mã” câu hỏi “Tiếp xúc với người bị cúm bao lâu thì lây?” rồi đúng không? Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và giúp bạn hiểu rõ hơn về nguy cơ lây nhiễm của bệnh cúm, cũng như trang bị cho mình những “chiến lược” phòng ngừa hiệu quả.
Hãy nhớ rằng, bệnh cúm rất dễ lây lan, và chúng ta có thể bị nhiễm bệnh ngay cả khi chỉ tiếp xúc với người bệnh trong một thời gian ngắn. Chính vì vậy, việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng. Chúc bạn luôn khỏe mạnh và “say goodbye” với bệnh cúm nhé!
